1 week ago
Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου επιβλήθηκε στον πλανήτη το υβρίδιο – μετεξέλιξη του φιλελεύθερου μοντέλου ανάπτυξης που ονομάστηκε παγκοσμιοποίηση της οικονομίας.
Η μετάβαση από την οικονομία των κυρίαρχων κρατών σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά χωρίς φραγμούς και χωρίς δασμούς επιτεύχθηκε με την κατάργηση των συνόρων και την ελεύθερη διακίνηση του κεφαλαίου, των προϊόντων και της εργασίας.
Η νέα τάξη πραγμάτων ήταν η δικαίωση του καπιταλισμού, ως του συστήματος που πρεσβεύει την απόλυτη ελευθερία των αγορών και έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται σε όλες τις συνθήκες.
Αυτό που για τους οικονομικούς κολοσσούς ήταν η μεγάλη ευκαιρία για υπερκέρδη και για επικράτηση των προϊόντων τους παντού, για τους φτωχούς της γης παρουσιάστηκε σαν η ευκαιρία να λύσουν τα οικονομικά τους προβλήματα. Το άνοιγμα των αγορών και η ελεύθερη μετακίνηση των εργατικών χεριών υπόσχονταν ανάπτυξη και καταπολέμηση της φτώχειας και της ανεργίας σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Η πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης, όμως, αποδείχθηκε λιγότερο αισιόδοξη από όσο οι υποσχέσεις που μοίρασε. Όπως συμβαίνει πάντοτε στον καπιταλισμό, οι αγορές και ο οικονομικός ανταγωνισμός εξυπηρετούν πρωτίστως τους ισχυρούς. Μια και είναι η ευκαιρία οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.
Γιατί, σύμφωνα με τους νόμους της ελεύθερης αγοράς, όταν κάποιοι κερδίζουν κάποιοι άλλοι χάνουν.
Όσο, δηλαδή, το αεικίνητο τρίτου είδους, όπου το σύστημα κινείται μόνο με την αρχική ώθηση, χωρίς επιπλέον ενέργεια και όπου δεν υπάρχουν απώλειες σε τριβές, είναι ένα σύστημα που παραμένει στον χώρο της ουτοπίας, άλλο τόσο και το μοντέλο της ελεύθερης αγοράς στο οποίο δεν θα υπάρχουν χαμένοι, αλλά όλοι θα είναι διαρκώς όλο και περισσότερο κερδισμένοι, είναι ένα μοντέλο που δεν έχει ακόμη εφευρεθεί.
Έτσι, στο διάβα της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας οι φτωχές χώρες έμειναν με το όνειρο της ανάπτυξης, εμπλεκόμενες σε ένα σπιράλ φτώχειας, ύφεσης και ανεργίας. Σε αντίθεση με τους ισχυρούς του πλανήτη που πολλαπλασίασαν τα κέρδη τους, εκμεταλλευόμενοι αφενός τις φτηνές πρώτες ύλες απανταχού και αφετέρου τα φτηνά εργατικά χέρια και το άνοιγμα των αγορών στις φτωχές περιοχές της γης.
Η Ελλάδα με τα μνημόνια των δανειστών της είναι από τις χώρες που γνώρισαν με επώδυνο τρόπο την οικονομική και κοινωνική αδικία της παγκοσμιοποίησης σε βάρος των φτωχών.
Η διάψευση των υποσχέσεων που η παγκοσμιοποίηση έδωσε, όμως, δεν ήρθε μόνο στο οικονομικό πεδίο.
Ήρθε και στο περιβαλλοντικό, με την κρίση των φυσικών πόρων και με την κλιματική αλλαγή.
Αν οι αγορές μπορούσαν, θεωρητικά τουλάχιστον, να διαστέλλονται διαρκώς φέρνοντας νέα υπερκέρδη στους μεγάλους και ισχυρούς, η γη, οι φυσικοί της πόροι και οι πρώτες ύλες της, με το έδαφος, το νερό και τα ορυκτά, αποδείχθηκε ότι δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα.
Η φέρουσα ικανότητα της γης και των αγαθών της είναι εξ ορισμού περιορισμένη και δεν άντεξε τους φρενήρεις ρυθμούς της ανάπτυξης της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας.
Μια αλήθεια που δεν βρήκε εφαρμογή μόνο στην κατασπατάληση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ούτε και στην εξάντληση και την υποβάθμιση του εδάφους, του νερού και των λοιπών πεπερασμένων φυσικών αγαθών της γης.
Βρήκε εφαρμογή ακόμη και στο κλίμα του πλανήτη, με την υπερθέρμανση που προκάλεσε η υπερσυγκέντρωση αερίων της καύσης στην ατμόσφαιρα.
Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, όμως, είχε και ακόμη μια απρόβλεπτη, τουλάχιστον από τους ισχυρούς της δύσης, εξέλιξη.
Όσο εκμεταλλεύτηκαν τη μεγάλη ευκαιρία για κέρδη και οι νέες αγορές οι οικονομικοί κολοσσοί της δύσης, άλλο τόσο την αξιοποίησαν και οι νέοι οικονομικοί παίκτες της ανατολής. Μεταξύ των οποίων κορυφαία θέση έχει η αναδυόμενη υπερδύναμη της Κίνας. Χώρα που λόγω της έκτασης, της ποικιλίας των αγαθών και του υπερπληθυσμού της, κατάφερε με ένα συγκεντρωτικό μοντέλο εσωτερικής διοίκησης να αξιοποιήσει την ευκαιρία της επιθετικής διείσδυσης στις αγορές της δύσης.
Ο νέος ανταγωνισμός μεταξύ δύσης και ανατολής έφερε νέα δεδομένα στις αγορές. Τα οποία επιτάχυναν το τέλος της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, η οποία ήταν πλέον φανερό ότι είχε ολοκληρώσει τον κύκλο της. Και συγχρόνως είχε δείξει τα όρια και τις δυνατότητές της. Για λόγους υποκειμενικούς, που αφορούν στην εξάντληση των περιθωρίων κέρδους των οικονομικών κολοσσών της δύσης, αλλά και αντικειμενικούς, λόγω των αδιεξόδων που προκαλούσε η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας της γης.
Η επιστροφή των ΗΠΑ, της μητρόπολης του καπιταλισμού, από τις ανοικτές και ελεύθερες διεθνείς αγορές στον προστατευτισμό της οικονομίας, με εφαρμογή δασμών στις εισαγωγές για να προστατευτούν τα δικά της προϊόντα και οι δικοί της κολοσσοί, δηλώνει ότι η εξέλιξη του καπιταλισμού, όπως αυτή δοκιμάστηκε με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, εξάντλησε τα όριά της.
Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση έφτασε πλέον να μην εξυπηρετεί ούτε τους ίδιους τους εφευρέτες της.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, με την ιστορική απόφασή του να επιβάλει δασμούς στα εισαγόμενα από τρίτες χώρες προϊόντα στις ΗΠΑ σφύριξε τη λήξη του παιχνιδιού της παγκοσμιοποίησης και της απόλυτης ελευθερίας των αγορών.
Συγχρόνως ο πλανητάρχης, αμφισβητώντας την κλιματική αλλαγή, έβαλε και ένα τέλος και στη συζήτηση για τη συμμετοχή του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού στην περιβαλλοντική καταστροφή του πλανήτη.
Η επιστροφή στον κρατικό προστατευτισμό, αν και φαινομενικά βεβιασμένη και απρογραμμάτιστη, κυρίως όσον αφορά στο ύψος των δασμών, είναι, τελικά, καλά σχεδιασμένη.
Αφενός αναστέλλει την ενίσχυση της Κίνας και των νέων Ασιατικών αγορών, δίνοντας το φιλί της ζωής στην οικονομία των ΗΠΑ.
Και αφετέρου, με την υποχρεωτική αποδυνάμωση του διεθνούς ανταγωνισμού και την ύφεση που θα προκαλέσουν οι δασμοί στην παγκόσμια οικονομία, η νέα τάξη πραγμάτων του Τραμπ θα επιβραδύνει την υποβάθμιση του πλανήτη.
Μένει να αποδειχθεί αν η διεθνής ύφεση που θα προκύψει στην παγκόσμια οικονομία και η μείωση των εκπομπών των αερίων της καύσης που αυτή θα προκαλέσει, θα ισοφαρίσει την επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, ως αποτέλεσμα του νέου δόγματος “drill baby drill”, της επιστροφής, δηλαδή, της οικονομίας των ΗΠΑ στους υδρογονάνθρακες.
Το τέλος της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και η επιστροφή στην κλασσική αξία του κρατικού προστατευτισμού είναι σήμερα μια πραγματικότητα.
Και όπως όλες οι αλλαγές κρύβει μεγάλες ευκαιρίες, αλλά και μεγάλους κινδύνους.
Δεν είναι, πάντως, βέβαιο, ότι οι ισχυροί της γης, οι οποίοι επιβάλλουν σήμερα την επιστροφή στον προστατευτισμό, έχουν πάρει το μάθημα του αδιεξόδου στο οποίο οδηγούν η οίηση και η αλαζονεία του πλούτου και των υπερκερδών.
Γιατί πίσω και πέρα από τα κέρδη της οικονομικής ολιγαρχίας που σήμερα εκπροσωπεί ο πρόεδρος Τραμπ, υπάρχουν και οι κοινωνίες, δηλαδή οι άνθρωποι.
Που αποτελούν μαζί με την οικονομία και το περιβάλλον τον τρίτο πόλο του μεγάλου στόχου της αειφορικής ανάπτυξης. Και επιπλέον, αποτελούν το υποκείμενο των αγορών, αλλά και την καρδιά του δημοκρατικού πολιτεύματος στο οποίο ο οικονομικός φιλελευθερισμός ομνύει.
Και οι κοινωνίες, δηλαδή οι λαοί, ούτε ρωτήθηκαν, ούτε είναι βέβαιο ότι θα συναινέσουν όταν αντιληφθούν ποιοι θα κερδίσουν από τη μεγάλη αλλαγή που προκαλούν σήμερα οι εκπρόσωποι της οικονομικής ολιγαρχίας των ΗΠΑ και πάλι προς το δικό τους όφελος.
Διαβάστε επίσης:
Πέθανε ο Πάπας Φραγκίσκος τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα
Ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης ξαναχτύπησε: Τα έβαλε με γυναίκα με σκουλαρίκια και τατουάζ
Έρευνα – σοκ για τις οδοντόκρεμες: Το 90% περιέχουν μόλυβδο και το 65% αρσενικό
Δείτε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο koutipandoras.gr
Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr
English (US) ·