Σε δύσκολη θέση βρίσκεται η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έπειτα από απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ, το οποίο έκρινε ότι η Κομισιόν ενήργησε λανθασμένα αποκρύπτοντας τα μηνύματα που αντάλλαξε με τον CEO της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, εν μέσω της πανδημίας.
Τα επίμαχα μηνύματα ανταλλάχθηκαν πριν από την υπογραφή της μεγάλης συμφωνίας για την προμήθεια εμβολίων κατά του Covid-19 μεταξύ ΕΕ και Pfizer, μια συμφωνία αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Δημοσιογράφοι είχαν ζητήσει την πρόσβαση στα μηνύματα, ωστόσο η Επιτροπή αρνήθηκε να τα δημοσιοποιήσει.
Η απόφαση του δικαστηρίου εκλαμβάνεται ως πλήγμα στην αξιοπιστία της φον ντερ Λάιεν και ως καμπανάκι για την ανάγκη διαφάνειας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
«Είναι μια τεράστια νίκη για τη διαφάνεια», δήλωσε η Ολλανδή ευρωβουλευτής Ρακέλ Γκαρσία Ερμίδα-βαν ντερ Ουάλε, η οποία συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις για την τροποποίηση του κανονισμού πρόσβασης σε έγγραφα εκ μέρους της ομάδας Renew Europe.
«Οι άνθρωποι απλώς θέλουν και έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις, είναι θεμελιώδες σε μια δημοκρατία, ακόμη και αν έγινε μέσω μηνύματος κειμένου».
Το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ επεσήμανε ότι η Επιτροπή «απέτυχε να εξηγήσει με πειστικό τρόπο γιατί θεώρησε ότι τα μηνύματα κειμένου που αντάλλαξε στο πλαίσιο της προμήθειας εμβολίων για τον Covid-19 δεν περιείχαν σημαντικές πληροφορίες της οποίας η διατήρηση πρέπει να διασφαλίζεται».
Ο πυρήνας της υπόθεσης αφορά το αν τα SMS αυτά πρέπει να θεωρούνται επίσημα έγγραφα και, συνεπώς, να υπόκεινται σε δημοσιοποίηση. Αν και υπέρμαχοι της διαφάνειας θεωρούν ότι τέτοια μηνύματα είναι ισότιμα με άλλα μέσα επίσημης επικοινωνίας, η Επιτροπή υποστήριξε ότι δεν πληρούν τα κριτήρια για δημόσια πρόσβαση.
Η ύπαρξη των μηνυμάτων ήρθε στο φως μέσω συνέντευξης της φον ντερ Λάιεν στη New York Times το 2021, ενώ αρχικά η Επιτροπή απέφευγε να επιβεβαιώσει την ύπαρξή τους. Στη συνέχεια, υποστήριξε ενώπιον του Δικαστηρίου ότι το περιεχόμενο των μηνυμάτων δεν ήταν αρκετά ουσιαστικό ώστε να αρχειοθετηθεί.
Το δικαστήριο, ωστόσο, απέρριψε αυτόν τον ισχυρισμό, τονίζοντας ότι «η Επιτροπή δεν μπορεί απλώς να δηλώσει ότι δεν κατέχει τα ζητούμενα έγγραφα, αλλά πρέπει να παρέχει αξιόπιστες εξηγήσεις που θα επιτρέψουν στο κοινό και στο Δικαστήριο να κατανοήσουν γιατί αυτά τα έγγραφα δεν μπορούν να βρεθούν».
Η υπόθεση είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη για την πρόεδρο της Κομισιόν, καθώς εκείνη υπέγραψε τη μεγαλύτερη σύμβαση εμβολίων στην ιστορία της ΕΕ και, παράλληλα, ηγείται του θεσμού που φέρει την ευθύνη για την τήρηση των ευρωπαϊκών κανόνων περί διαφάνειας.
Όπως σχολίασε και το Politico, η υπόθεση συνιστά σοβαρό πλήγμα για τη φον ντερ Λάιεν, ειδικά καθώς είχε δεσμευτεί δημοσίως να τηρήσει υψηλά πρότυπα διαφάνειας και ακεραιότητας στη δεύτερη θητεία της.
Η νομική ενέργεια ξεκίνησε από τη New York Times και τον πρώην επικεφαλής του γραφείου της εφημερίδας στις Βρυξέλλες, έπειτα από την άρνηση της Επιτροπής να δημοσιοποιήσει τα μηνύματα το 2022.
Σε παλαιότερη συνέντευξή του στους New York Times τον Απρίλιο του 2021, ο Άλμπερτ Μπουρλά είχε περιγράψει την επικοινωνία του με την πρόεδρο της Κομισιόν ως μια διαδικασία καλλιέργειας «βαθιάς εμπιστοσύνης», που συνέβαλε στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη σημαντική συμφωνία εμβολίων.
Η συμφωνία αυτή, που υπογράφηκε τον Μάιο του 2021, προέβλεπε την αγορά έως και 1,8 δισ. δόσεων του εμβολίου Pfizer-BioNTech από την ΕΕ, αριθμός μακράν μεγαλύτερος από οποιαδήποτε άλλη συμφωνία της Ένωσης για εμβόλια.
Διαβάστε επίσης:
Νέα ηλεκτρονική απάτη μέσω email: Τι να προσέξετε για να μην σας αδειάσουν τον τραπεζικό λογαριασμό
Δείτε μερικά τυχαία και «αθώα» δημοσιεύματα για το περιβόητο πόρισμα Καρώνη